Bí ẩn trái tim

Bí ẩn trái tim

Thi sĩ, triết gia và họa sĩ Kahlil Gibran chào đời tại xứ Li-băng (Lebanon) giáp ranh miền Bắc của Israel. Mảnh đất nhìn ra Địa Trung Hải, với Syria và Thổ Nhĩ Kỳ sát cạnh sườn, nên là nơi giao lưu của nhiều nền văn hóa lớn và sản sinh ra nhiều ngôn sứ nổi tiếng. Bản thân Kahlil Gibran cũng được đánh giá là một ngôn sứ của thời đại.

Kahlil Gibran đã được dịch khá nhiều ở Sài Gòn trước 1975. Một số tác phẩm được xuất bản gần đây như Giọt lệ và nụ cười, 2007, Nxb Văn hóa Sài Gòn (Nguyễn Yến Anh dịch, tái bản bản in trước 1975), Ngọn lửa vĩnh cửu, 2009, Nxb Văn hóa Sài Gòn (Đỗ Tư Nghĩa dịch) và Nhà tiên tri, 2010, Nxb Thời đại (Châu Diên dịch, tái bản bản in năm 1992), nhưng rải rác. Lần này, với bộ sách Kahlil Gibran, nhà nghiên cứu – dịch giả Nguyễn Ước đã dành thời gian hơn 2 năm để dịch và giới thiệu cho chúng ta một cái nhìn tổng thể về con người – tác phẩm lừng danh: Kahlil Gibran.

Các tiểu phẩm trong Bí ẩn trái tim được Gibran viết bằng tiếng A Rập nhiều năm trước Ngôn sứ (Kẻ tiên tri) nhưng chúng hiển thị tâm điểm Đông phương bí nhiệm trong động thái sứ ngôn của tác giả. Chúng báo trước một Gibran sẽ trở thành bất tử với “tâm linh phong phú, tâm tư năng động và kiến thị minh bạch”, được diễn tả bằng một văn phong cực kỳ cuốn hút.

Bí ẩn trái tim với chủ đề nặng phần tâm linh diễn ra trên 2 bối cảnh. Một là Li-băng (Lebanon) vào đầu thế kỷ XX. Lúc còn là một mảnh đất của tỉnh Syria, thuộc quyền kiển soát của Đế quốc Ottoman Thổ Nhĩ Kỳ bạo liệt. Giáo hội Kitô giáo Maronite, dù đã gia nhập Công giáo La Mã và tuy là thiểu số giữa một đại dương Hồi giáo và đạo Dzure, vẫn chiếm đa số dân chúng Li-băng, đặc biệt ở miền Bắc, tồn tại một cách vật vờ, thỏa hiệp. Trong tình trạng mông muội của dân chúng và vì muốn thuộc địa ổn định, chính quyền ngoại lai tìm cách cấu kết với giới chức tôn giáo để rồi đôi bên trở thành loại công cụ chính trị phục vụ cho đặc quyền đặc lợi của một số người. Bối cảnh ấy làm sâu sắc thêm những cáo giác thế tục và lời cầu nguyện siêu nhiên của nhân vật chính trong Gã Giuhanna khùng (tr. 118, Bí ẩn trái tim). Bối cảnh thứ hai là Hoa Kỳ như một miền đất cung ứng những tự do căn bản cho người di dân. Trên vùng đất đó, Gibran nghĩ về quê nhà Li-băng đang sống trong câu thúc, nghèo đói và chiến tranh. Với tâm tình sôi sục của một người ái quốc và chan chứa lòng nhân ái, ông bày tỏ tình yêu quê hương tha thiết tới độ hầu như mắng mỏ dân tộc mình, đồng thời than vãn về sự bất lực của người xa xứ.